Część XVII: Najstarsze dzieje sportu w Bykowinie

przemek

[link widoczny dla zalogowanych]

CZĘŚĆ XVII: Najstarsze dzieje sportu w Bykowinie

Źródło: "Miesięcznik Barbara", nr XVII: luty 2011

Przed II wojną światową w Bykowinie powstało kilka organizacji sportowych. Niektóre z nich działały zaledwie kilka miesięcy, inne natomiast nawet kilka lat. W organizacjach tych rozwijano różne dyscypliny sportu: od popularnego dawniej palanta, przez gimnastykę po kolarstwo. Największą popularnością cieszyła się jednak piłka nożna.

Na Górnym Śląsku pierwszy piłkarski klub sportowy powstał w 1901 r. w Chorzowie (dawniej Królewska Huta). Nosił nazwę Spielverein „Germania 01”. W początkach XX stulecia powstawało bardzo dużo podobnych organizacji, kilka także w naszej okolicy. W Bykowinie Spielverein powstał już w 1906 r. Było to pierwsze towarzystwo sportowe w naszej miejscowości, choć już wcześniej w akcjach sportowych uczestniczyła tutejsza szkoła ludowa.

Sport silniej zaczął się rozwijać po I wojnie światowej. Niewiele wiadomo o powstałym w 1919 r. towarzystwie „Sokół”, którego założycielami byli Jan Nowak i Franciszek Ślosarek. Natomiast w 1920 r. dawny niemiecki Spielverein został przekształcony w polski klub „Polonia”. 4 sierpnia 1920 r. w Bytomiu powołano Górnośląski Związek Okręgowy Piłki Nożnej, który zrzeszał ponad sto klubów z Górnego Śląska, skupionych w 12 obwodach. Do związku należał także utworzony w 1920 r. klub „Polonia” Bykowina. Choć miejscowość do Polski została włączona dopiero w 1922 r., to nazwa klubu była elementem propagandowym w trudnym okresie plebiscytowym. Z resztą nie był to odosobniony przypadek, że nazwa zespołu nawiązywała do polskiej symboliki narodowej. Dla przykładu w tym samym roku w sąsiedniej Nowej Wsi (Wirku) powstał klub „Wawel”. W bykowińskiej „Polonii”, której prezesem został Paweł Heliński, działały sekcje piłkarska, palanta, siatkówki i lekkoatletyczna. W 1935 r. na krótko przy bykowińskiej fabryce porcelany powstało koło piłkarskie „Porcelanka”. Drużynę szybko rozwiązano po porażce 0:17 z OMP Halemba.

Niezwykłą historię ma kolejny bykowński klub sportowy „Orzeł”. Boisko zespołu znajdowało się przy obecnej ulicy Kopalnianej. Jednym z jego założycieli był urodzony w 1913 r. Jan Mrowiec, mieszkaniec Bykowiny, górnik kopalni „Wirek”. Mrowiec zanim założył klub „Orzeł” działał w Katolickim Stowarzyszeniu Młodzieży Polskiej w Bykowinie, a od około 1933 r. w Robotniczym Klubie Sportowym „Jedność” Wzgórze Hugona. Od 1934 r. uprawiał piłkę nożną w Oddziale Młodzieży Powstańczej w Bykowinie. W okresie II wojny światowej działalność klubu zawieszono, a Mrowiec trafił do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu za działalność w podziemiu. Po powrocie reaktywował drużynę, która istniała do 1949 r., gdy zespół podzielono między klub „Wawel” Nowa Wieś, koło sportowe przy kopani „Pokój” oraz „Górnik” Świętochłowice. Sam Mrowiec zmarł w 1989 r. w Bykowinie i tu został pochowany. W roku rozwiązania drużyny piłkarze „Orła” zajęli pierwsze miejsce w klasie C, zdobywając 29 bramek, a tracąc zaledwie 9.

Wielką rolę w rozwoju życia sportowego i krzewieniu kultury fizycznej wśród mieszkańców Bykowiny odegrały organizacje wychowujące w duchu polskiego patriotyzmu. W latach 1929-1939 piłkę nożną, koszykówkę oraz palanta uprawiano w bykowińskim Oddziale Młodzieży Powstańczej, zaś od 1930 do 1933 r. Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej prowadziło sekcje lekkiej atletyki i palanta. Na tle pozostałych klubów działających przed laty w Bykowinie wyróżniało się Towarzystwo Cyklistów „Cyklon”, które funkcjonowało w 1928 r.

Przemysław NOPARLIK

Nazwa klubu / Sekcje / Data powstania / Data rozwiązania

Spielverein
Piłka nożna
1906-?

Sokół
Gimnastyka
1919-?

Polonia
Piłka nożna, siatkówka, palant, lekkoatletyka
1920-1924

Powstaniec
Piłka nożna
1925-1932

Cyklon. Towarzystwo Cyklistów
Kolarstwo
1928-1928

Oddział Młodzieży Powstańczej
Palant, piłka nożna, koszykówka
1929-1939

Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej
Palant, lekkoatletyka
1930-1933

Porcelanka
Piłka nożna
1935-1935

Orzeł
Piłka nożna
1939-1949

Dla zainteresowanych:
- Marian Makula, GKS „Urania” Ruda Śląska. 85 lat klubu na tle wybranych wydarzeń sportowych, Ruda Śląska 2006;
- Antoni Steuer, Z dziejów rudzkiego sportu, Ruda Śląska 2004.