Część IV: Gdzie na spacer? Na północ! (ETAP I)

przemek

[link widoczny dla zalogowanych]

Na kolejnym z naszym spacerów dowiemy się, co ciekawego można zobaczyć udając się na spacer na północ od naszego osiedla. Tradycyjnie wyruszamy spod kościoła parafialnego.

Część IV: GDZIE NA SPACER? NA PÓŁNOC! (ETAP I)

Źródło: "Miesięcznik Barbara", nr IV: grudzień 2009

Osiedle Górnośląskie od północy graniczy ze wzgórzem, na którym powstała najstarsza część Bykowiny. Właśnie okolice Starej Bykowiny będą celem naszej wyprawy.

Spod kościoła p.w. świętej Barbary wyruszamy w kierunku Gimnazjum nr 6. Z tyłu szkoły znajduje się przystanek autobusowy i postój taksówek. W pobliżu biegnie nasyp kolejowy, który przedzielił Bykowinę na dwie części. Ulica Korfantego, która przecina nasyp w tym miejscu, jest jedynym w rejonie łącznikiem Starej Bykowiny z Nową. Jeszcze w ubiegłym roku nad drogą znajdował się most, który stanowił swoistą bramę między osiedlami.

Zaraz za pierwszym nasypem znajduje się drugi, należący do dawnej tzw. kolei piaskowej. Nazwę wzięła od piasku, który wożono tędy na kopalnię do tzw. zamułki. Zaraz przed dawnym przejazdem kolejowym stoi ceglany dom wraz z zabudowaniami gospodarczymi. Zagroda ta jest jedną z ostatnich pamiątek, świadczących o rolniczej przeszłości dzielnicy.

Za drugim nasypem dochodzimy do skrzyżowania ulic Siekiela, Pordzika i 11 Listopada. Skręcamy w lewo w ostatnią z tych ulic. W tym miejscu zaczyna się najstarsza część Bykowiny, nie ciesząca się dziś dobrą sławą. Po chwili dochodzimy do cmentarza, założonego w 1926 r. Przed jego powstaniem mieszkańców osady grzebano w Kochłowicach. Obecnie, ze względu na przepełnienie, trwają starania o przejęcie sąsiedniego boiska.

Na przylegającym do cmentarza skwerze krótko przed II wojną światową zbudowano podziemne schrony cywilne, które zasypano kilka lat temu. Obok nich stoi pomnik z 1966 r., upamiętniający trzech poległych powstańców z Bykowiny: Krzymyka, Kuczerę i Siekiela. Pierwszy pomnik powstał w 1923 r. po drugiej stronie drogi od obecnego. W 1940 r. zburzyli go hitlerowcy.

Z cmentarzem sąsiaduje parcela Szkoły Podstawowej nr 23, do której należą dwa budynki. Pierwszy wzniesiono w 1905 r. Funkcje lekcyjne pełnił jeszcze niedawno. W latach 1920-1935 w jeden z sal na parterze urządzono tymczasową kaplicę. Do dziś w elewacji starej szkoły nad wejściem widoczny jest krzyż dawnej kaplicy. Stojący obok budynek nowej szkoły pochodzi z 1912 r. Początkowo był o jedną kondygnację niższy i nakryty dachem stromym.

Wzdłuż ul. 11 Listopada zachowało się wiele ciekawych kamienic z początku XX w. Niektóre z nich pod warstwą sadzy kryją godny uwagi kostium architektoniczny. Jedną z ciekawszych jest kamienica rogowa naprzeciwko szkoły. Rejon ten tworzył niegdyś centrum dzielnicy. Poza szkołą w sąsiednich kamienicach znajdują się poczta i biblioteka.

Idąc dalej wzdłuż ulicy 11 Listopada dochodzimy do skrzyżowania z ulicą Potyki. Skręcając w lewo po chwili drogę zagrodzi nam nasyp kolejowy. Niepozorny parterowy budynek w tym rejonie to dawny urząd gminy. Po reformie administracyjnej w 1951 r. przejściowo mieściła się w nim przychodnia lekarska.

My jednak kierujemy się w prawo, w górę ulicy Potyki, aż do skrzyżowania z ulicą Wita Stwosza. Po lewej stronie mijamy Ośrodek Adaptacyjny dla Dzieci Niepełnosprawnych. W tym rejonie od co najmniej XVII w. istniał kamieniołom, z którego pozyskiwano piaskowiec. Kamień ten został użyty m.in. w ogrodzeniu kościoła i kilku najstarszych kamienic pobliskich ulic Bocznej i Krętej.

W najwyższym punkcie dawnego kamieniołomu w 1935 r. wzniesiono kościół p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa. Jego budowę ukończono w ciągu zaledwie kilku miesięcy, głównie dzięki wsparciu ze strony parafian. Budowę kościoła prowadził patron jednej z ulic, ksiądz Augustyn Potyka (proboszcz w latach 1929-1938). Jego grób znajduje się na placu kościelnym. Projektantem świątyni był Jan Affa, autor świątyń m.in. w Zgodzie i Czarnym Lesie. Kościół jest otwarty dla wiernych każdego dnia między mszą poranną a wieczorną. Przy kościele kończymy pierwszy etap naszej wycieczki.

Przemysław Noparlik
[link widoczny dla zalogowanych]